Tadeusz Różewicz urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku. W ciągu 93 lat życia zasłynął jako poeta, prozaik, satyryk, scenarzysta i tłumacz poezji węgierskiej. Ten utalentowany człowiek jest zasłużenie uznawany za jednego z najbardziej twórczych kontynuatorów awangardy literackiej w Polsce i na świecie. Tadeusz Różewicz nie raz był wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla — pisze wroclaw.one.
Początki życia
Od 1939 roku młody Tadeusz utrzymywał rodzinę, pracując jako doręczyciel, magazynier i czeladnik stolarski w fabryce mebli giętych „Thonet”. Jego starszy brat Janusz namawiał go do wstąpienia do konspiracji. Po nauce w tajnej szkole kadetów, w 1942 roku Tadeusz wstąpił do Armii Krajowej z pseudonimem „Satyr”. Walczył w leśnym podziemiu w latach 1943-1944.
W 1944 roku wraz z bratem Januszem wydał zbiór „Echa leśne”. Zawierał on wiersze, epigramy, humor i prozę patriotyczną. Młody Różewicz inspirował się twórczością Juliusza Słowackiego i Stefana Żeromskiego, a także Kamila Baczyńskiego. W ostatnim liście z 1943 roku brat Janusz napisał, że Tadeusz będzie lepszym poetą od niego. W 1944 roku brat został rozstrzelany przez gestapo.
Po wojnie
Po zakończeniu wojny Różewicz studiował w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zajmował się historią sztuki. Trwało to jednak tylko cztery lata. Tadeusz dołączył do grupy młodej Neoawangardy Krakowskiej (T. Kantor, J. Nowosielski, K. Mikulski, A. Wróblewski, A. Wajda).
Tomy poetyckie Niepokój (1947) i Czerwona rękawiczka (1948) zostały uznane za rewolucyjne i dały nowy kształt poezji będącej w trakcie odbudowy po Auschwitz. Poezja Różewicza była jednak krytykowana za nihilizm i wpływy poetów zachodnich ( Eliota, Pounda, Russella).
Tadeusz był sceptyczny wobec komunizmu i próbował opuścić Polskę. Wkrótce Różewicz przeniósł się do Budapesztu.
W 1950 roku ponownie zaczął interesować się obrazem zwykłego człowieka. Nie był to już socrealizm, ale sposób, w jaki opisywał szarość ludzkiego życia, czerpał z filozofii „Rzęsa” Leopolda Staffa.
Później wrócił do Polski. W latach 50-tych w rodzinie Różewicza urodziło się dwóch synów. Rodzina żyła dość biednie i daleko od poetyckiej atmosfery.
W tomiku „Czas, który idzie” Tadeusz nadal krytykował komunizm.
Nowy Różewicz
Po śmierci Stalina Polska wreszcie otworzyła się na Zachód. Różewicz zaczął zachwycać się paryską awangardą w twórczości Becketta i Joneska. Napisał swój pierwszy dramat „Kartoteka”. Stał się on jego najbardziej rewolucyjnym tworem, reformującym światowe osiągnięcia teatru absurdu. Jego abstrakcyjna wizja, neobarokowe i formalistyczne poszukiwania znalazły wyraz w poemacie „Zielona róża” i tomie „Nic w płaszczu Prospera”.
Poeta należy do autorów, których książki były najczęściej tłumaczone z języka polskiego. Stało się to 49 razy. W 2000 roku Różewicz otrzymał Nagrodę Literacką Nike za tom poezji „Matka odchodzi”. Zawiera on intymne wyznania poety, wspomnienia o bracie Stanisławie, matce Stefanii, wspólne zdjęcia oraz fragmenty listów od matki, gdy jeszcze ukrywał się w 1943 roku. Jest też kartka z kalendarza Tadeusza z 1957 roku z dopiskiem przy dacie 16 lipca. Jest tam napisane, że matka zmarła o godzinie 10:20.
Współczesność
We współczesnych pracach Różewicza widać niepokój i gorycz pokolenia, które wyrosło na walce z okupantem. Były członek podziemia pokazuje swojego bohatera jako osobę zdezintegrowaną, zagubioną w świecie rozpadających się form, pozbawioną tożsamości.
Różewicz występuje nie tylko jako sceptyk, ale także jako buntownik przeciwko porządkowi świata. Jego „Kartoniada” uważana jest za najważniejszy powojenny utwór dramatyczny. Pokolenie poety, które bezskutecznie próbowało znaleźć swoje miejsce w chaosie współczesnego życia, znajduje w tym dramacie swoje odzwierciedlenie. „Kartoteka” radykalnie poszerzyła kanon możliwości inscenizacji teatru. W tym poza granicami Polski.
Dramat przedstawia dwa obrazy: wewnętrzną pustkę głównego bohatera oraz przepływ zjawisk, ludzi i zdarzeń, które przechodzą przez pokój bohatera i atakują go. To właśnie ten utwór zdołał zmienić oblicze europejskiej dramaturgii. Od czasu premiery w 1960 roku Kartoteka nie traci na aktualności. Nie ma chyba okresu, w którym sztuka ta nie byłaby wystawiana w teatrach na całym świecie. Debiutancka sztuka Różewicza stała się klasyką awangardy teatralnej.
Tadeusz Różewicz zmarł w kwietniu 2014 roku we Wrocławiu.
