Niemiecko-polski chirurg, profesor uniwersytetów w Krakowie, Królewcu i Wrocławiu Jan Antoni Mikulicz-Radecki (JJohann Freiherr von Mikulicz-Radecki) urodził się na terenie dzisiejszej Ukrainy, w Czerniowcach.
W medycynie naukowej i praktycznej znany jest jako twórca nowej techniki chirurgicznej i narzędzi chirurgicznych, środków antyseptycznych i aseptycznych, a także jako założyciel dwóch szkół chirurgii: polskiej w Krakowie i niemieckiej we Wrocławiu.
Więcej o życiu i działalności naukowej wybitnego lekarza i naukowca w naszym materiale, na stronie wroclaw.one.
Utalentowane dziecko z arystokratycznej rodziny
Jan Mikulicz-Radecki urodził się w arystokratycznej rodzinie polsko-niemieckiej, która mieszkała na terenie dzisiejszej Bukowiny. Jego ojciec Andreas Mikulitsch był architektem państwowym, a później doradcą cesarskim. Matka, druga żona Andreasa – Emilia von Damnitz była pruską szlachcianką ze znanego rodu. Rodzina Mikulicz-Radeckich była uważana za wielodzietną nawet jak na tamte czasy – Jan był ósmym dzieckiem.
Podobnie jak jego rodzeństwo, Jan był utalentowany. Już we wczesnym dzieciństwie opanował kilka języków – (niemiecki, rosyjski, polski, mówił w jidysz i czeski), grał na pianinie. Ponieważ rodzina kilkakrotnie przenosiła się z miejsca na miejsce, Jan uczęszczał do szkół w Pradze, Wiedniu, Siedmiogrodzie, uczęszczał do benedyktyńskiego gimnazjum w Klagenfurcie, a studia ukończył w 1869 roku w Czerniowcach.
Wykształcenie wyższe i kariera zawodowa
Mikulicz zdecydował się studiować na lekarza w Wiedniu, co natychmiast doprowadziło do konfliktu z ojcem, który chciał, aby syn został prawnikiem i wstąpił do Akademii Orientalistyki. W rezultacie ojciec przestał płacić za naukę Jana i on musiał zarabiać na korepetycjach — udzielając lekcji niemieckiego i gry na fortepianie.
W ten sposób poznał swoją przyszłą żonę Henriettę Pacher. Wkrótce, dzięki protekcji wpływowych przyjaciół, otrzymał stypendium fundacji Silbersteina w wysokości 700 guldenów rocznie.
Nauczycielami Mikulicza byli znani medycy tzw. „Młodszej Szkoły Wiedeńskiej” — Joseph Hyrtl, Ernst Wilhelm von Brücke, Karl von Rokitansky i inni
W 1873 roku Mikulicz-Radecki służył przez rok w wojsku jako einjähriger Arzt („lekarz jednoroczny”) i odszedł do rezerwy jako lekarz rezerwy austriackiej Landwehry.
W marcu 1875 roku Jan zdał egzamin państwowy i uzyskał doktorat ze wszystkich nauk medycznych. w tym samym roku oświadczył się swojej przyszłej żonie Henrietcie.
Po ukończeniu uniwersytetu i uzyskaniu dyplomu Mikulicz wybrał chirurgię na specjalizację. Jego praktyka odbyła się w drugiej klinice chirurgicznej u profesora Theodora Billrotha. Początkowo Billroth był sceptycznie nastawiony do pomysłu Mikulicza, aby został chirurgiem i poradził mu, aby znalazł dla siebie coś bardziej praktycznego, ponieważ fizycznie Jan był słaby, bolesny, cierpiał na tiki. Billroth napisał mu nawet list polecający do I kliniki chorób kobiecych. Mikulicz odwiedził tę klinikę, ale szybko wrócił.
Klinika Billrotha
Klinikę Billrotha Mikulić opisał jako organizację niemal wojskową, o ścisłej dyscyplinie i hierarchii.
raca była podzielona między dwóch asystentów i ośmiu wolontariuszy. Najmłodsi podlegali asystentowi i w miarę przesuwania się do przodu można się było powoli zbliżyć do Billrotha. Początkowo do obowiązków Mikulicza należało badanie i obserwacja pacjentów, sporządzanie dokumentacji medycznej, prowadzenie badań mikroskopowych preparatów operacyjnych i opiekowanie się materiałem opatrunkowym dla całej kliniki, podawanie instrumentów do operacji, wykonywanie narkozy.
Później pozwolono mu pracować samodzielnie pod nadzorem samego Billrotha lub starszego asystenta. Jako wolontariusz pracował przez trzy i pół roku, zanim awansował na asystenta. Stało się to w 1877 roku.
W 1879 roku Mikulicz-Radecki odbył pięciomiesięczną podróż naukową w celu zaawansowanego szkolenia, podczas której odwiedził klinikę Volkmanna w Halle, klinikę Thierscha w Lipsku, uczestniczył w VIII Kongresie Niemieckiego Towarzystwa Chirurgów w Berlinie. Podróżował także do Kilonii, Monachium, Bazylei, Kolonii i Paryża.
W 1880 roku w jego życiu wydarzyło się kolejne ważne wydarzenie, on w końcu się ożenił.
Profesor Mikulicz-Radecki
W 1882 roku Jan Mikulicz-Radecki został profesorem w Krakowie, zajmując miejsce na katedrze, które zwolniło się po śmierci kolegi. Oprócz niego Rada Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego rozpatrywała jeszcze dziewięciu innych kandydatów. Początkowo sprawy nie układały się zbyt dobrze dla Jana, usunięto go z listy kandydatów z powodu rzekomo niewystarczającej znajomości języka polskiego. Jednak 21 października 1882 roku Mikulicz został przedstawiony kolegium wydziału lekarskiego, a 23 października wygłosił pierwszy wykład „profesorski”.
W latach 1882-1887, kierując Katedrą i Kliniką Chirurgii Uniwersytetu Jagiellońskiego, zorganizował nauczanie chirurgii w Krakowie i zmodernizował klinikę. Przed Mikuliczem było tam około 150 pacjentów, sala operacyjna była mała, ciemna i słabo wentylowana. Nowy kierownik nakazał wybielenie ścian sali operacyjnej, poszerzenie okien, znalazł dodatkowe miejsce na rozmieszczenie pacjentów i operacje.
W 1887 Mikulicz przyjął ofertę z Królewca i opuścił Kraków.
Katedra chirurgiczna w Królewcu
1 kwietnia 1887 roku on „przyjął” klinikę w Królewcu, zwyciężając konkurencyjnie nad czterema kandydatami.
W sumie mieszkał w tym mieście przez 3 lata, ale z obiektywnych powodów nie był w stanie osiągnąć swojego celu. Dlatego po otrzymaniu w 1890 roku oferty zostania dyrektorem kliniki chirurgicznej we Wrocławiu natychmiast zgodził się na przeprowadzkę.
Klinika we Wrocławiu (1890-1905)
1 października 1890 roku Mikulicz stanął na czele Wrocławskiej kliniki z dużą salą operacyjną i 90-łóżkowym oddziałem.
Poprzednik Mikulicza Hermann Fischer przed wyjazdem przeniósł placówkę medyczną do budynku Fundacji Marii Johanny Pulvermacher, znajdującego się przy Tiergartenstraße (obecnie ul. Marii Skłodowskiej-Curie). Oficjalnie placówkę tę otwarto już pod nowym dyrektorem, 1 kwietnia 1891 roku.
W 1896 roku Mikulicz był współzałożycielem czasopisma medycznego „Mitteilungen aus den Granzgebieten der Medizin und Chirurgie”, wydawanego na kampusie uniwersyteckim w Jenie w Turyngii. W 1899 roku otworzył we Wrocławiu prywatną klinikę na 30 łóżek przy Tiergartenstraße 83/85, w której oprócz niego pracowało dwóch asystentów i trzy pielęgniarki.
Choroba i nagła śmierć
W 1904 roku Jan Mikulicz zdiagnozował u siebie chorobę nowotworową — nieoperacyjnym złośliwy guz nadbrzusza żołądka.
7 stycznia 1905 roku jego przyjaciel Anton Eiselsberg z Wiednia przeprowadził laparotomię próbną we własnej klinice Mikulicza. Eiselsberg nie usunął guza, ponieważ Mikulicz mu zabronił. Po zabiegu Jan wrócił do pracy, do swoich studentów, którym powiedział na wykładzie, że „największym i najszlachetniejszym zadaniem lekarza jest wówczas pomagać choremu, gdy pomoc chirurgiczna jest niemożliwa”.
14 czerwca 1905 roku o godzinie 10 rano Jan Mikulicz-Radecki zmarł we własnym domu przy Auenstrasse (dziś ulica ta nosi jego imię). Miał zaledwie 55 lat.
Pogrzeb Mikulicza-Radeckiego był dla Wrocławia wielkim wydarzeniem. Naukowiec został pochowany ze wszystkimi honorami – w todze akademickiej. Wykonano jego maskę pośmiertną, w pogrzebie uczestniczyły delegacje z różnych ośrodków akademickich. W prasie niemieckiej i polskiej opublikowano wiele relacji z pogrzebów, wspomnień pośmiertnych i nekrologów.
Grób Jana Mikulicza znajduje się w Świebodzicach i zachował się do dziś. Dzięki staraniom uczniów i pacjentów Mikulicza, 27 maja 1909 roku, pojawiła się tam marmurowa płaskorzeźba autorstwa Arthura Volkmanna.
Mówi się we Wrocławiu po jego śmierci jeszcze długo krążyło powiedzenie: „Pierwszy jest kochany Pan Bóg, a potem pan profesor Mikulicz”.
