Wrocławskie seminarium, które stało się pierwszą teologiczną placówką edukacyjną na Dolnym Śląsku, zostało założone przez miejscowych biskupów w październiku 1565 roku, zgodnie z uchwałą Soboru Trydenckiego.
Więcej o jego historii czytaj w naszym artykule na wroclaw.one.
Życie codzienne seminarzystów
Pierwszym rektorem seminarium był ksiądz Teodor Lindanus. Wykłady dla studentów odbywały się w kościele św. Marcina. W 1575 roku biskup Marcin Gerstmann przeniósł placówkę do miasta Nysa, aby uchronić ją przed wpływami protestantów, których popularność w tym czasie szybko rosła.
W nowym mieście nad formacją duchową i intelektualną uczniów czuwali zakonnicy jezuiccy. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej młodzi ludzie, którzy zgłębiali teologię, mogli udać się do Wrocławia, by tam kontynuować naukę.
Rok 1656 był przełomowy dla seminarium, gdyż na polecenie biskupa Leopolda Habsburga zostało ono przeniesione z powrotem do Wrocławia. Trudne warunki finansowe i ubóstwo, w jakich znalazła się placówka, stanowiły poważny problem dla władz kościelnych. Niemniej jednak wysoki poziom nauczania i możliwość nadawania stopni naukowych ucieszyły kierownictwo seminarium, które płonęło samą ideą. W późniejszym czasie do instytucji został dodany kolejny wydział – Filologiczny, co zwiększyło wymagania stawiane kandydatom.
Reformacja i jej konsekwencje
W XVI wieku ruch protestancki stawał się coraz bardziej popularny, co ostatecznie wpłynęło na działalność wszystkich szkół teologicznych na Dolnym Śląsku. W 1586 roku ich liczba spadła do rekordowo niskiego poziomu. Aby przeciwdziałać wpływom protestantów, biskup Elias Daniel Sommerfeld stworzył własny ośrodek formowania kultu. Stało się to możliwe dzięki pomocy Amalii von Hatzfeld, przedstawicielki jednego z najbardziej znanych rodów Królestwa Pruskiego. W szczególności za jej pieniądze wybudowano w mieście nowy dom dla seminarzystów.
Biskup Neuburg, któremu de facto było podporządkowane pierwsze seminarium we Wrocławiu, postanowił połączyć dotychczasową placówkę z nowo powstałą. Połączoną szkołą zarządzała kapituła katedralna, natomiast biskup sprawował opiekę nad alumnami oraz systemem religijno-prawnym.
Nowy budynek został nazwany Collegium Marianum i był przeznaczony nie tylko na mieszkanie dla seminarzystów, ale także na ich formację ascetyczną i duchową. Wykłady odbywały się w Akademii Leopoldyńskiej.
Jak we Wrocławiu uczyli się na księży
Biskup Elias Daniel Sommerfeld stworzył statut, według którego przyszli księża studiowali filozofię i teologię w zakładzie jezuickim, a pełne wykształcenie religijne otrzymywali w seminarium. W 1814 roku biskup Joseph von Hohenlohe opracował nową zasadę edukacji księżowskiej. Według jego planu kurs trwał 7 semestrów i kończył się egzaminem ustnym przed komisją składającą się z profesorów wydziału teologicznego, dyrektora seminarium i delegata kanonika. Nowe rozporządzenie zostało przyjęte w 1828 roku i obowiązywało do 1888 roku.
Zgodnie z zaleceniami najwyższych hierarchów kościelnych, studenci zdawali najpierw egzamin z teologii. Obejmował on propedeutykę filozoficzną i teologiczną (kurs przygotowawczy do każdej nauki), apologetykę (naukę o udowadnianiu istnienia religii), patrologię (gałąź teologii chrześcijańskiej, która bada pisma Ojców Kościoła z czasów powstania chrześcijaństwa) oraz historię samego Kościoła.
Seminarzyści po 4 semestrach studiów zdawali hermeneutykę (kierunek związany z badaniem tekstów religijnych) i archeologię. Po 6 semestrach był egzamin z dogmatyki (dział teologii zajmujący się systematycznym przedstawieniem przepisów dowolnej religii), teologii moralnej i duszpasterstwa (kształcenie kierownika duchowego powierzonych mu wiernych).
Egzaminy odbywały się pod koniec kursu i przeprowadzane były w odstępach kilkudniowych. W czasie studiów studenci tworzyli własny program i wybierali wykłady, które im się podobały. Dziekan wydziału teologicznego i dyrektor internatu, w którym mieszkali studenci, monitorowali ich postępy. Po zakończeniu sesji absolwenci wstępowali do seminarium, aby przygotować się do pełnienia posługi. Na początku XIX wieku studia seminaryjne trwały sześć miesięcy. W 1844 r. kształcenie zostało przedłużone do roku, od października do czerwca.
Po wstąpieniu do placówki studenci mieli 14 dni na regenerację duchową i spowiedź. Procedura ta była obowiązkowa i miała na celu uświadomienie przyszłym duchownym odpowiedzialności, problemów i sensu wybranego przez nich zawodu. Rekolekcje były częścią życia kandydatów; musieli je odbyć 8 dni po Wielkanocy i 3 dni przed „wielkimi” świętami. Absolwenci musieli codziennie uczestniczyć w nabożeństwach, trzy razy dziennie gromadzić się na modlitwie, a czas wolny poświęcać na refleksję duchową.
Uczniowie byli zachęcani do czytania Pisma Świętego. Wszystkie te zasady zostały zawarte w Statuta seminaria clericalis Vratislaviensis, rozporządzeniu opracowanym przez Józefa Sauera w 1842 roku.
Życie społeczne i społeczeństwa
Studenci teologii brali udział w życiu uniwersyteckim i byli członkami różnych organizacji, także tajnych, jak np. Towarzystwo Literacko-Słowiańskie, które było zakazane przez władze.
Kolejne towarzystwo, które zrzeszało seminarzystów z Górnego Śląska, powstało w 1863 r. i nosiło nazwę Towarzystwo Górnoślązaków Polskich.
W 1880 roku powstało Towarzystwo Górnośląskie, a w 1892 roku Towarzystwo Naukowe Akademików Górnośląskich. W 1895 roku w internacie biskupim powstało koło polskie, którego celem było propagowanie języka polskiego. We wrocławskim środowisku studenckim działały także Koło Bractwa „Student” oraz Grupa Narodowa.
Z powodu napiętej sytuacji politycznej w Polsce w 1876 roku seminarium i internat zostały zamknięte. Studenci musieli wyjechać za granicę do Pragi, Rzymu i Ratyzbony, Bawarii i Waszyngtonu.
Ponowne otwarcie placówki we Wrocławiu umożliwił akt prawny z 14 kwietnia 1886 r., gdy seminarium liczyło zaledwie 26 uczniów.
II wojna światowa i odbudowa powojenna
Druga wojna światowa i jej następstwa pociągnęły za sobą korekty w życiu seminarzystów. Ze względu na duże zniszczenia Wrocławia, miejscowi studenci przygotowywali się do księstwa w pierwszych latach powojennych w Krakowie. Zakład wychowawczy we Wrocławiu został otwarty dla 24 studentów 8 października 1947 roku. Podczas mszy świętej kazanie wygłosił ówczesny administrator apostolski w Opolu Bolesław Kominek.
Bolesław za życia był księdzem rzymskokatolickim, metropolitą wrocławskim, został odznaczony Złotym Krzyżem za „zasługi na polu pracy społecznej”. Tego dnia wyraził wielką radość z otwarcia Wyższej Szkoły Teologicznej we Wrocławiu i powiedział, że przyszłość należy do tych, którzy nie boją się ryzyka.
Z czasem zniszczony budynek został naprawiony, nie tylko dzięki pracy samych studentów. Pierwszymi wykładowcami powojennego wrocławskiego seminarium byli profesorowie z Kresów Wschodnich, a w 1968 roku otwarto we Wrocławiu Papieski Wydział Teologiczny.
W ciągu 450 lat istnienia wrocławskie seminarium wydało wielu księży, biskupów, teologów i duszpasterzy. Wszyscy oni służyli mieszkańcom Dolnego Śląska, niezależnie od języka, jakim się posługiwali, narodowości czy wykształcenia. Dziś wrocławskie seminarium kontynuuje misję Kościoła, polegającą na kształceniu księży do służby Bożej.
